Nafarroako Parlamentuko lehendakari Unai Hualdek hasiera eman die gaur Despopulazioari buruzko Jardunaldiei. Jardunaldietan, “lurralde-desorekaren ondorioz sorturiko arazoei aurre egiteko ekarpena egiteko asmoz, analisi diagnostikoa eta praktiken ezagutza eta neurrien ekarpena konbinatzen dira; horien xedea da Nafarroako administrazioentzat eta baita Estatuan eta Europan muineko arazotzat jotzen dena eta agenda politikoan berezko tokia duena”.

Jardunaldi hauek Nafarroako Gobernuarekin eta Nafarroako Udal eta Kontzejuen Federazioarekin batera antolatu dira eta bertan aukera izanen da izen handiko 15 teknikari eta espezialistaren hitzak entzuteko, alor eta instantzia desberdinetatik nekazaritza-, abeltzaintza- eta ingurumen-aukerak eta aukera sozialak eskatzen ari diren honetan landa eremuko basamortutzearekin loturiko arazo larriak konpontzeko.

Hasierako mintzaldian, Unai Hualdek esan du despopulazioa Nafarroako mugez haratago doan fenomeno bat dela, eta hemen arazoa Estatuko beste lurralde batzuetan edo Europan bezain larria ez bada ere, beharrezkoa dela hausnarketa egitea eta konponbide zehatzak doitzea gure herrietako eguneroko bizitza hobetzeko xedez.

Hala, Pirinioak direla-eta eginiko lana aipatu ondoren, balioan jarri du “erakundeen konpromisoa” eta Parlamentuaren aipamen berezia egin du; izan ere, “organo legegilea den aldetik, eztabaida politiko eta sozial handien agertoki ere izan behar du. Hemen gaude eragile publiko eta sozialen arteko hausnarketa errazteko ikusgarritasuna eta, bereziki, konponbideak eskatzen dituen gai baten inguruan. Xedea da Gobernua toki entitateekin batera lantzen ari den ekimenak osatzea. Administrazioen konpromisoa lehen mailakoa da, eta horrela erakusten du politika publikoei ematen ari zaien zeharkakotasunak”.

Amaitzeko, lurralde-desoreka eta Estatuko, Europako eta tokiko zenbait ekintza-plan aztertu ondoren, larunbatean konklusioak ateratzeko eginen den bateratze-lanaren garrantzia azpimarratu du Unai Hualdek. Izan ere, “xedea ez da soilik baloratzea, lan egitea eta neurriak adostea baizik”.

Nafarroako Gobernuko lehendakari María Chivitek berdintasunean aurrera egitearen alde agertu da, bizilekua kontuan izan gabe despopulazioari aurre egiteko. Hori da, beharbada, aurrean dugun erronka handi eta erakargarrienetako bat, 2020 Estrategia Nazionalean aurreikusita dagoen erronka bat, Nafarroak bere egiten duena politika publiko guztiak koordinatzeko abenduan eratu zen Despopulazioren Departamentuarteko Batzordearen bidez.

Esandakoaren ildotik eta Nafarroako datuak, orekaren, lehiakortasunaren eta kohesioaren ikuspuntutik txarrak ez badira ere, lehendakariak ez ditu alde batera utzi eskualdeen arteko desorekak, ez eta jasangarritasuna ardatz hartuta esku hartzeko beharra ere. Baditugu jada lehen diagnosi bat eta gomendio dekalogo bat, lankidetza bezalako oinarrizko gobernantza-printzipio batean oinarritua. Soilik parte-hartzearekin, elkarrizketarekin eta inplikazioarekin lortuko dugu etorkizunari aurre egitea.

Amaitzeko, Chivitek mentalitate aldaketa bat proposatu du. “Landa guneari buruzko estereotipoekin amaitu behar dugu. Hobeto bizitzeko herritik irten behar deneko ideiarekin amaitzea beharrezkoa da”.

Nafarroako Udal eta Kontzejuen Federazioko lehendakari Juan Carlos Castillok esan duenez, “epe ertain edo luzerako egin daitezkeen plan eta programak alde batera utzita, geroratzerik gabeko konponbideak behar dira. Diagnosiak eginak daude: zerbitzuen defizita, lehen sektorearen beherakada eta erakundeen eginkizuna. Gainera, adostasunik badago landa gunea zaintzeko beharraren inguruan. Egiten duguna baino gehiago egin dezakegu, egungo politikak motz geratzen dira. Europako eredutik elkartasun politikak nabarmenduko nituzke. Nafarroak ez du despopulazio ezaugarririk, bere populazioa hazten ari da, baina modu desorekatuan hazten ari da. Bada garaia asmo handiz jarduteko, ekintza sinbolikoetatik haratago”.

Egitaraua

Hasiera eman ondoren, goizeko saioan (9:45) José Ramón García de Eulate eta Manuel Rodríguez izango dira. Foru Gobernuko Eskubide Sozialetako Departamentuko Gizarte Errealitatearen Behatokiak egindako azterlanaren koordinatzaile diren aldetik, Nafarroako lurralde-desparekotasunen diagnostikoa azalduko dute; Arantxa Arreguik (Lursarea, Lurraldearen eta Iraunkortasunaren Agentzia) Pirinioei buruzko Planaren gaineko azterlanari buruz hitz egingo du; Mikel Valero, Iker Eizaguirre (Hiritik-AT), Raquel Campillo eta Javier Espinosak (GAP baliabideak), Despopulazioari Buruzko Azterketa aztertuko dute: Lizarrako Montejurra azpieskualdean eta Zangozako eta Erdialdeko eskualdeetan biztanleria finkatzen lagunduko duten ekintza-ildoak, proiektu eta baliabideak identifikatuz. Moderatzailea Jesús Mari Rodríguez izanen da, Toki Administrazioko eta Despopulazioaren zuzendari nagusia.

Ordu erdiko etenaldiaren ondoren (12:00) eta esperientzien atalaren barruan, Europa eta herri mailako zenbait lan erakutsiko dira. Isidro Lasok, Europako Batzordeko European Innovation Council (EIC) erakundeko Berrikuntza Ekosistemen zuzendariordeak, Irlandari buruzko proiektu bat aurkeztuko du; Joaquín Alcalde El Hueco coworking-kooperatibako zuzendariak Soriako lurretako despopulazioaren aurkako proiektua aurkeztuko du; eta Charo Apesteguía Irantzuko Lurrak Elkarte Turistikoko gerenteak gauza bera eginen du. Moderatzailea Izaskun Abril izanen da, Lurraldearen Antolamenduko zuzendari nagusia.

Arratsaldean (16:30), Trantsizio Ekologikorako eta Erronka Demografikorako Ministerioko Ignacio Molina de la Torrek, Espainiako Gobernuko Erronka Demografikorako Idazkaritza Nagusiaren Ikuspegia azalduko du; Judit Florez, FEMPko Zerbitzu Juridikoen eta Lurralde Koordinazioaren zuzendari nagusiak, Tokiko Gobernuak despopulazioaren aitzinean hitzaldia eskainiko du; Jaime Izquierdo, Asturiasko Gobernuko Erronka Demografikorako komisarioak Landa-eremuak birkolonizatzeko proposamenak azalduko ditu. Amaitzeko, Iñaki Dorronsoro Eusko Ikaskuntzako lehendakariak, eta Isabel Elizalde Eusko Ikaskuntzako “Lurralde Oreka” talde zientifikoko kideak hitzaldia eskainiko dute: XXI. mendeko landa-eremuaren kontakizuna eraikitzen. Moderatzailea Berta Enrique izango da, NUKFko idazkari nagusia.

Larunbateko saioa (10:00) jardunaldian parte hartu dutenei ahotsa ematera bideratuko da. Parte-hartzea Banda Zabalari eta Tekonologiei, Zerbitzu eta Azpiegiturei, Jarduera Ekonomikoari eta Berdintasunari buruzko tailerren bidez bideratuko da. Juan Jesús Echaide, NUKFko teknikaria izanen da moderatzailea.

12:00etan, etenaldi baten ondoren, Osoko Bilkura egingo da ondorioak ateratzeko, eta ondoren, Juan Carlos Castillo NUKFeko lehendakariak Jesús María Rodríguez Toki Administrazioko eta Despopulazioko zuzendari nagusiarekin batera itxiko du jardunaldia.